Avrupa Komisyonu’nun Gıda ve Yemler İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) kayıtlarına göre, 19 Ağustos 2025 tarihinde Bulgaristan gümrüğünde durdurulan Türkiye menşeli taze biberlerde acetamiprid ve spirotetramat kalıntılarına rastlandı. Tespit edilen bu düzeyler “sınır kontrolü – sevkiyat alıkonuldu” ifadesiyle belgelendi, bildirim “sınır reddi bildirimi” olarak sınıflandırıldı . Bulunan tarım ilaçlarından Asetamiprid bir insektisittir ve İnsanlarda yüksek kalıntı düzeylerine maruz kalındığında baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi ve sinir sistemi üzerinde baskı gibi etkileri olabilir. Spirotetramat ise yine bir insektisit olup özellikle yaprak biti ve sinekler için kullanılır. Ancak yüksek düzeyde kalıntı tespit edildiğinde karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında olumsuz etkiler yapabilir ve hormonal dengesizliklere yol açabilir. Bu olay, güvenli gıda ticareti için kritik olan pestisit testlerinin önemini bir kez daha gözler önüne serdi; AB sınırları içinde kabul edilen maksimum kalıntı seviyelerine (MRL) uyulmadığında, ilgili ürünler doğrudan reddediliyor.
Türkiye’den Geri Dönen Gıda Gönderileri: Bir Trend mi?
Bu vakaya benzer sahneler son yıllarda sıkça tekrarlandı. RASFF verilerine göre, Türkiye menşeli çok sayıda tarım ürünü sınırda kalıntı riskleri nedeniyle geri çevrildi:
2024 Mart ayında Bulgaristan’a girişte taze biberde etoxazole ve acetamiprid belirlendi ve sevkiyat alıkonuldu. 2025 Mart ayındaki diğer bildirimlerde, biberde fosthiazate, spirotetramat ve chlorpyrifos-methyl gibi pestisit kalıntıları tespit edilerek sınır reddi yaşandı. Nisan 2024’te RASFF, Türkiye’den gönderilen 50 gıda ürününü kapsayan uyarılar yaptı; bunlardan 31’i sınırda tamamen reddedildi. Ürünler arasında taze biber, limon, nar ve kuru incir gibi çeşitli gıda kalemleri bulunuyordu.
Ayrıca raporlarda, hem yasaklı hem de yüksek seviyede izin verilen pestisitlerin Türkiye menşeli ürünlerde alert oluşturduğu birçok örnek yer aldı: pomegranates (deltamethrin, pyraclostrobin, acetamiprid), limon, domates, kuru incir, antep fıstığı gibi ürünlerde tespitler oldu. Bu veriler, Türkiye’nin AB gıda güvenliği standartlarına uyum sürecinde hâlâ önemli sorunlarla karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
Türkiye’nin Genel Durumu ve Gelişmeler
Türkiye, AB ile Gümrük Birliği ve müzakere adayı olarak gıda güvenliği mevzuatını AB standartlarına uyarlamakla yükümlü. Ancak pratikte, RASFF kaynaklı bildirimlerin iç piyasada yeterince takip edilmediği, kamuoyuna ve üreticilere yansıtılmadığı eleştiriliyor. Örneğin, RASFF üzerinden kuru incir, fıstık ya da domates gibi ürünlerde geri çevirme bildirimleri yapılmasına rağmen, Türkiye’de aynı ürünler için resmi uyarı veya geri çağırma gibi adımlar sık sık atılmadı. Ayrıca yasaklı olan Chorpyrifos gibi pestisitlerin bile kullanımının hâlâ tespit edilmesi, denetimlerin zayıflatıldığına dair endişeleri artırıyor. Bu bağlamda, düzenleyici kapasitenin güçlendirilmesi, etkin denetim mekanizmaları ve şeffaf iletişim kanalları geliştirilmesi kritik önemde.
Gıda Güvenliği İçin Alınması Gereken Dersler
Türkiye menşeli biberlerin Bulgaristan’da acetamiprid ve spirotetramat nedeniyle girişine izin verilmemesi, hem üreticilere hem de sistemlere net bir mesaj: Gıda güvenliği rastgele bir formalite değildir. AB pazarında kalıcı olmanın yolu, sağlam pestisit testlerine, güçlü denetim sistemlerine ve şeffaf risk iletişimine dayanır.
Türkiye’nin bu alanda, üretim süreçlerinde pestisit kullanımını sıkı kontrol altına alması, yasaklı veya yüksek riskli maddelerin kullanılmasına kesinlikle izin vermemesi, RASFF gibi uluslararası alarm sistemleri aracılığıyla gelen bildirimlere hızlı ve etkili hukuki adımlar atması, İç piyasada da benzer güvenlik protokollerini uygulayıp tüketiciyi bilgilendirmesi gerekmektedir.
Bu vakalar, sadece ticaret riski değil, aynı zamanda halk sağlığı açısından da ciddi bir uyarıdır. Türkiye, bu tür geri çevirme olaylarını sistemsel iyileştirmelerle azaltıp, hem üreticiler hem tüketiciler için güvenli ve sürdürülebilir bir gıda güvenliği ortamı yaratabilir.
Kaynakça:
Middle East Forum : https://www.meforum.org/mef-online/turkey-again-tops-list-of-eus-food-safety-violations
Turkey Recap : https://www.turkeyrecap.com/p/turkey-banned-a-hazardous-pesticide
Doğruluk Payı : https://www.dogrulukpayi.com/bulten/turkiye-nin-sinirda-geri-cevrilen-ihrac-urunleri
Hürriyet İngilizce : https://www.hurriyetdailynews.com/safety-concerns-challenge-turkish-food-exports-to-europe-193150
Intertek Turkey : https://www.intertek-turkey.com/guncel-duyurular/rasff-mart-ayi-turkiye-orijinli-bildirim-listesi-2025
Avrupa Komisyonu RASFF : https://webgate.ec.europa.eu/rasff-window/screen/notification/784302
Sözcü Gazetesi : https://www.sozcu.com.tr/turkiye-den-bulgaristan-a-gonderilen-biberler-geri-cevrildi-tehlike-buyuk-p213862
