Son yıllarda Avrupa Birliği’ne ihraç edilen Türk tarım ürünlerinde tespit edilen pestisit kalıntıları, gıda güvenliği açısından artan bir risk alanı hâline geldi. 2020–2025 dönemine ait akademik analizler, yalnızca tekil hatalardan ibaret olmayan, daha yapısal bir soruna işaret ediyor: bazı ürünlerde izin verilen maksimum kalıntı limitinin (MRL) kat kat üzerinde zirai ilaç kalıntısı bulunması.
MDPI’nin 2025 yılında yayımladığı rapora göre:
“Türkiye, 2020–2025 döneminde AB’ye yapılan meyve-sebze ihracatında pestisit kaynaklı RASFF bildirilerinde belirgin bir artış eğilimi göstermektedir.”
Bu tablo, hem Avrupa pazarında Türkiye’ye yönelik güveni yara almasına hem de üretici ve ihracatçılar için ekonomik risklerin büyümesine yol açıyor.
17–21 Kasım Haftası: AB’den 24 Ayrı Sağlık Riski Bildirimi
Sadece bir haftalık dönemde AB ülkeleri, Türkiye’den gönderilen gıda ürünlerine dair 24 ayrı sağlık uyarısı yayımladı. Bildirimlerin çoğu pestisit kalıntılarıyla ilgiliydi. Özellikle:
- Kuru üzüm / üzüm kurusu
- Turunçgiller
- Sebzeler (biber, salatalık vb.)
öne çıkan kategoriler oldu.
Sağlık Vakfı’nın son bülteninde şu ifade yer aldı:
“Saptanan pestisitlerin tamamı, özellikle çocuklar açısından yüksek risk kategorisinde değerlendiriliyor.”
Öne Çıkan Bulgular
1. Kuru Üzümde Acetamiprid Fazlası
Hollanda’nın yayınladığı bir RASFF bildirisi, çocuklar için paketlenmiş kuru üzümlerde 0,26 mg/kg acetamiprid tespit edildiğini raporladı (AB limiti: 0,08 mg/kg).
2. Turunçgillerde Klorpirifos-Metil
Avusturya, Türkiye menşeli mandalinada klorpirifos-metil tespit etti. Bu pestisit hem AB’de hem Türkiye’de yasaklı.
3. Sebzelerde Fosthiazate
Bazı sebze partilerinde — özellikle biber ve salatalıkta — fosthiazate kalıntısı bulundu. Bu pestisit Avrupa’da yüksek riskli grupta.
Gıda Bülteni’nin değerlendirmesine göre:
“Son haftalardaki bildirim yoğunluğu, kontrol zincirinin birden fazla halkasında aksama olabileceğini gösteriyor.”
Neden Çok Fazla Uyarı Geliyor?
2020–2025 dönemine yönelik akademik çalışmalar üç yapısal sorunu öne çıkarıyor:
- Uygun olmayan pestisit kullanımı veya doz aşımı
- Hasat sonrası süreçlerde kalite kontrol eksikliği
- İhracat öncesi pestisit testi / pestisit analizi / kalıntı taraması yapılmaması veya yetersiz yapılması
Ne Yapılmalı? — Çözüm Yol Haritası
- Sıkı denetimler: Üretim aşamasında izinli pestisit listesine uyum.
- İhracat öncesi pestisit testi (pestisit analizi / kalıntı analizi): Laboratuvar kontrollerinin zorunlu hâle getirilmesi.
- Eğitim: Üreticilere doğru doz, bekleme süresi ve yasaklı madde kullanımı konusunda sürekli eğitim.
- İzlenebilirlik: Tedarik zinciri boyunca şeffaf bilgi akışı ve kayıt sistemi.
Bu adımlar, hem ihracatçıların itibarını yeniden inşa edecek hem de tüketici güvenliğini sağlayacaktır.
Kaynakça
- Gıda Güvenliği Derneği — RASFF Uyarı Bildirimleri Aylık Raporları
- Gıda Bülteni — Gıda Güvenliği ve Toplum Sağlığı ile ilgili haber platformu
- Diken Haber Sitesi — 2025 Avrupa’ya İhracatta Geri Dönen Gıdalar Raporu (Kasım & Aralık)
