Araştırmalar Ne Diyor?
Pestisitlere maruz kalmanın çocuk sağlığı üzerindeki etkileri giderek daha net bir şekilde ortaya konmaktadır. Kaliforniya’nın tarım bölgesi Salinas Vadisi’nde yürütülen kapsamlı CHAMACOS çalışması, tarım işçisi ailelerin çocuklarında pestisit kalıntılarının havada, suda ve ev içi yüzeylerde bulunduğunu; bu çocuklarda öğrenme güçlüğü, astım ve davranış bozuklukları görüldüğünü göstermiştir. Aynı çalışmada, hamilelik sırasında pestisitlere yüksek düzeyde maruz kalan annelerin çocuklarında düşük IQ, zayıf hafıza ve dikkat süresi gibi bozulmalar saptanmıştır. Columbia Üniversitesi’nin yürüttüğü araştırma, doğum öncesi klorpirifos maruziyetinin çocuklarda beyin bozukluklarına ve zihinsel geriliğe yol açtığını ortaya koymuştur. Bununla birlikte, pestisit sadece zihinsel gelişimi değil, otizm ve DEHB gibi bozukluklar açısından da risk oluşturur. Kaliforniya Üniversitesi, pestisit kullanılan alanlara yakın yaşayan hamile kadınlarda otizmli çocuk olasılığının %60 daha yüksek olduğunu göstermiştir. Aynı şekilde, erken dönem maruziyetin DEHB ile ilişkili olduğu da kanıtlanmıştır.
Ayrıca Fransız ELFE’nin (Ulusal Doğumdan İtibaren İzleme Etüdü) çalışması da bu bulguları desteklerken, organofosfatların meyveler, tahıllar ve ekmek aracılığıyla önemli maruziyet kaynağı olduğu vurgulanmıştır. Bu kontamine gıdalar annenin gebelik sürecinde tüketimiyle dahi çocuğun metabolizmasına girmektedir. 3,5 yaşındaki 222 çocuğun saç örneklerinde bisfenoller, organoklorinler ve organofosfatlar yönünde türüne göre %50-100 düzeyinde maruziyet saptanmış, durumun Avrupa’da bile kayda değer boyutta olduğu görülmüştür.
Dünya Çocukları Zehirleniyor
Türkiye’de tarım ilacı ve pestisit kullanımı son yıllarda hızla artmış, yıllık tüketim on binlerce tona ulaşmıştır. Ekili alan başına düşen pestisit miktarı, Avrupa Birliği ortalamasının çok üzerindedir ve bu durum halk sağlığı açısından kaygı vericidir. Bu artan kullanıma bağlı olarak, hem çocuklar hem de tarım işçileri başta olmak üzere toplumun geniş kesimlerinde pestisit maruziyeti gözlenmektedir.
2023 yılında Ankara ve Mersin’de yürütülen bir biyoizleme çalışmasında, 3-6 yaş arası okul öncesi çocukların idrar örneklerinde pestisit testi yapılmış ve metabolitler analiz edilmiştir. Piretoid grubu için kullanılan 3-PBA metaboliti çocukların %87’sinde, organofosfatlara özgü TCPY metaboliti ise %60’ında tespit edilmiştir. Yakın hafızamız tarım ilaçlarıyla ilgili kötü tecrübelerle doludur. 2019 yılında Kayseri’de 4 yaşında bir kız çocuğu, Saliha Çakır, pestisitli bir nar yedikten sonra hayatını kaybetti. Otopsi sonucunda ölümcül pestisit kalıntıları (muhtemelen klorpirifos) bulundu ve bu da denetim, yasaklı madde kullanımı ve düzenleyici denetimdeki eksiklikleri gözler önüne serdi.
Bu zehirlerin çocuklar için ne kadar tehlikeli olduğu, 2023 yılında Muğla, Bodrum’da hayatını kaybeden 6 yaşındaki Karya ve 6 aylık Uraz Sandık kardeşler, 2024’te ise İzmir’de yaşamını yitiren 1 yaşındaki Altay Toprak Kınalı gibi acı tecrübelerle tekrar tekrar hatırlanmaktadır. İki olayda da insektisitlerin yoğun kullanımı evdeki çocukları hızla ölümcül derecede zehirledi. Yine 2023’te Ankara Keçiören’de böcek öldüren tarım ilacıyla zehirlenen 13 kişiden 2’si yaşamlarını yitirirken, bunlardan biri yine çocuktu.
Farkındalık ve Eylem Çağrısı
Pestisit maruziyetinin çocuk sağlığı ve çocuk gelişimi açısından çok daha zararlı olduğu, onlarca yıllık titiz araştırmalarla destekleniyor. Pestisitler gıda güvenliğinin sağlanmasında bir yol olarak görülse de, aşırı ve dikkatsiz kullanımları en savunmasız nüfusumuz olan çocuklarımız için açık ve mevcut bir tehlike oluşturuyor. Ebeveynlerin, bakıcıların, eğitimcilerin ve politika yapıcıların hepsinin bir rolü var. Daha güvenli tüketici tercihleri yapmaktan daha iyi düzenlemeler için savunuculuk yapmaya kadar, farkındalık eyleme dönüşmeli.
Gıda tedariğinin ekonomik başarısı, çocukların sağlığı pahasına elde edilmemelidir. Amaç korku değil; bilinçli bir dikkat ve gelecek nesillerin büyümesi, öğrenmesi ve çocuk gelişimi için daha güvenli ortamlar yaratma taahhüdüdür.
Kaynakça:
Columbia Universitesi Çalışması Hakkında : https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0013935122006752
CHAMACOS Çalışma Bilgileri: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10259762 , https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4314248
Pestisit ve Çocuklarda Beyin Hasarı : https://www.diken.com.tr/pestisitler-cocuklarin-beyninde-hasarlara-yol-aciyor
Kayra ve Uraz Sandık ile ilgili DHA haberi : https://www.dha.com.tr/gundem/uraz-bebek-ve-ablasi-kayranin-olumunde-saniga-7-yil-9-ay-hapis-kararinin-gerekcesi-gelecegine-etkisi-2419836
TRT Haber, Saliha Çakır haberi: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/nardan-olumun-sebebi-kesinlesti-tarim-ilaci-salihayi-zehirlemis-608730.html
